Aktualności

W dniu 29 listopada 2013 roku studenci i członkowie Koła Naukowe LEX, działającego w Wyższej Szkole Prawa i Administracji, odwiedzili Archiwum Państwowe w Rzeszowie. W archiwum zostaliśmy przyjęci przez pracownika tej instytucji – dr Grzegorza Zamoyskiego, który zaprezentował nam akta sądowe, przechowywane w rzeszowskim archiwum i pochodzące z wieków XVII-XX. W trakcie prezentacji przygotowanych dokumentów usłyszeliśmy wykład na temat akt sądowych oraz funkcjonowania archiwum.

Na początku zobaczyliśmy akta sądowe i księgi z XVIII wieku. Spotkało się to z wielkim zainteresowaniem członków naszego koła, ponieważ jeszcze nigdy nie widzieliśmy tak starych rękopisów – księgi wójtowsko-ławniczej wsi Świlcza, pochodzącej z lat 1631-1838 oraz rzeszowskiej księgi ławniczej z lat 1678-1686. Znaczna część wpisów do tej księgi została dokonana po łacinie.

Mieliśmy możliwość obejrzenia akt spadkowych, pozostałych po byłym Sądzie Szlacheckim w Tarnowie i rzeszowskim Sadzie Obwodowym, działającym do 1918 roku – przykładem były akta spadkowe rodziny Kellermannów z Kańczugi. W trakcie ich przeglądania dowiedzieliśmy się, jak działało sądownictwo w Galicji w XIX wieku, jaka była struktura sądów powszechnych. Naszą uwagę zwrócił sposób zapisów sądowych a ciekawostkami były liczne lakowe pieczęcie.

W trakcie wykładu dowiedzieliśmy się, jak funkcjonowało sądownictwo polowe w Galicji w czasie I wojny światowej na przykładzie sprawy rabina Marylesa z Ropczyc, a także jak działały sądy niemieckie w Generalnym Gubernatorstwie – na przykładzie Sądu Niemieckiego w Rzeszowie.

Przeglądając akta z okresu międzywojennego mogliśmy zapoznać się ze stanem zachowania akt notarialnych – na przykładzie działalności kancelarii notariusza Adama Midowicza w Łańcucie oraz powstawaniem tzw. zbiorów dokumentów, stanowiących podstawę dokonywania wpisów w księgach wieczystych. Duże zainteresowanie wzbudziła u sprawa karna z lat 30-tych XX wieku, dotycząca zabójstwa żony, przechowywana w zespole więzienia w Rzeszowie.

Oprócz tego zapoznaliśmy się z tym jak działa archiwum i jak jako przyszli prawnicy będziemy mogli korzystać z archiwalnych akt sądowych, przechowywanych w archiwum. To bardzo ważna umiejętność, ponieważ może być pomocna w przyszłej pracy zawodowej. Uzyskane informacje pozwoliły nam dowiedzieć się, jakie wymogi należy spełnić zanim dokumenty przechowywane w archiwach państwowych zostaną nam udostępnione.

Po obejrzeniu akt archiwalnych dr Zamoyski pokazał nam prezentację multimedialną, w której mogliśmy zobaczyć skany zachowanych przywilejów, wydanych przez właścicieli miasta dla mieszkańców i cechów Rzeszowa. Zainteresowanie wzbudził paszport austriackiego posła hr. Miera z 1813 roku a także piękne drzewo genealogiczne Jana Jędrzejowicza, poświadczone m.in. przez Alfreda hr. Potockiego i Antoniego Wodzickiego z 1904 roku. Oprócz tego zobaczyliśmy skan dyplomu honorowego obywatelstwa miasta Rzeszowa dla hrabiego Ryszarda Belcrediego – premiera rządu austriackiego w latach 60. XIX wieku. Duże zainteresowanie wzbudziła w nas mapa katastralna Rzeszowa z 1879 roku, z zaznaczonym podziałem na budynki zbudowane z drewna i cegły. Nie mieliśmy pojęcia, jak małe było wtedy miasto oraz to, gdzie w centrum miasta mieścił się cmentarz żydowski.

Na sam koniec mieliśmy możliwość zadawania pytania dr Zamoyskiemu. Były wśród nich zapytania dotyczące procedury udostępniania dokumentów archiwalnych, struktury i zadań archiwów państwowych w Polsce, które podlegają Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych.