Aktualności
Skargi na przewlekłość postępowań karnych
2011-03-01
„Wymogi formalne skargi na przewlekłość postępowania a Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności” – to temat kolejnego konwersatorium sekcji prawa karnego Podkarpackiego Forum Myśli Prawniczej, które odbyło się 28.lutego br. Wykład wygłosił dr Czesław Kłak. Przypomnijmy: Forum (to autorski projekt prof. Jerzego Posłusznego, Rektora WSPiA) jest płaszczyzną dyskusji i wymiany poglądów w środowisku prawniczym.
Wątpliwości i zalety…
Do 2004 r. osoba, która chciała poskarżyć się na przewlekłość postępowania karnego (np. sądu lub prokuratury) mogła - co najwyżej – zwrócić się np. z prośbą o pomoc do Rzecznika Praw Obywatelskich. Od 6 lat istnieje inna możliwość – złożenia skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Jakie są zasady oraz wątpliwości związane z formułowaniem skargi do Trybunału? Podczas konwersatorium mówił o tym dr Czesław Kłak.
Za stołem prezydialnym: prof. Andrzej Zoll, dr Czesław Kłak, prof. Zbigniew Ćwiąkalski.
Liczba skarg, które wnoszą obywatele Polski do Trybunału stale rośnie. Dr Kłak podał przykłady. W roku 2005 w stosunku do roku poprzedniego liczba ta wzrosła o 1/5. W 2006 (w stosunku do 2005) o 1/4. Osoba, która wygra sprawę może otrzymać od 2 do 20 tys. zł rekompensaty.
Skarga, aby mogła być rozpatrywana, powinna spełniać kilka warunków. Pierwszy wymóg – formalny. Dokument musi np. zawierać ogólne określenie przedmiotu sprawy, musi być osobiście podpisany. I tu rodzi się już pierwsze pytanie: czy należy uznać podpis na dokumencie, który został wysłany np. faksem? Interpretacje są różne.
Nadmierny formalizm
Poważniejsze wątpliwości pojawiają się przy okazji drugiego wymogu – obligatoryjnego. Skarga powinna zawierać konkretne okoliczności uzasadniające żądania. Nie powinna zatem zawierać lakonicznych sformułowań typu: „uważam, że sąd postępuje nieuczciwie”.
Poważniejsze wątpliwości pojawiają się przy okazji drugiego wymogu – obligatoryjnego. Skarga powinna zawierać konkretne okoliczności uzasadniające żądania. Nie powinna zatem zawierać lakonicznych sformułowań typu: „uważam, że sąd postępuje nieuczciwie”.
Trybunał nie ocenia bowiem postanowień niezawisłego sądu. Trybunał orzeka w przypadku np. częstych nieuzasadnionych odroczeń lub przerw między rozprawami, gdy sąd nie reaguje na nowe dowody lub w przypadku, gdy strona miesiącami oczekuje na akta sprawy.
Skarżący może mieć problem z powodu nadmiernego formalizmu. Czasami wymaga się od niego np. wręcz szczegółowego udowodnienia, że konkretne działania sądu czy prokuratury są niewłaściwe. Zdarza się też, że odrzucano skargi, które nie zawierały (a taki jest wymóg) sformułowania…” żądam, domagam się, oczekuję”.
- To przesadny formalizm – stwierdził dr Cz. Kłak. – Skarżący nie jest bowiem prawnikiem. A zatem nie pojedyncze sformułowania, ale treść skargi powinna być oceniana.
Są jeszcze inne wątpliwości. O jednej z nich wspomniał obecny na spotkaniu prof. Zbigniew Ćwiąkalski (m. in. wykładowca WSPiA). Profesor w swojej karierze prawniczej zetknął się z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie orzekającego w sprawie o opieszałość postępowania jednego z sądów. Sąd Apelacyjny wyznaczył nawet…termin zakończenia pewnej sprawy (co zdarza się wyjątkowo rzadko).
Problem tkwi w wyegzekwowaniu tego terminu, bo trudno, aby jeden sąd wpływał na decyzje, które podejmuje… inny niezawisły sąd.
To dostępny środek odwoławczy
Wskazane podczas tego konwersatorium niedociągnięcia nie przysłaniają jednak istoty sprawy: możliwość złożenia skargi na przewlekłe postępowanie karne jest ważnym, znaczącym prawem, które przysługuje każdemu obywatelowi RP.
Wskazane podczas tego konwersatorium niedociągnięcia nie przysłaniają jednak istoty sprawy: możliwość złożenia skargi na przewlekłe postępowanie karne jest ważnym, znaczącym prawem, które przysługuje każdemu obywatelowi RP.
Dr. Cz. Kłak w swoim postępowaniu powiedział: - Mimo zgłoszonych uwag należy zauważyć, że dla obywatela jest to dostępny środek odwoławczy, nie obciążony dużymi kosztami (100 zł opłaty) i mimo wszystko – nie będący zbytnio sformalizowany.
Jako puentę spotkania można przytoczyć słowa prof. Andrzeja Zolla (m. in. wykładowca WSPiA). Na sugestię (głos z sali), że najlepszym rozwiązaniem, aby skarg było jak najmniej jest uproszczenie postępowania karnego, prof. Zoll odpowiedział: - I właśnie temu mają służyć propozycje złożone niedawno przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Karnego.
Fotoreportaż z tego wydarzenia: W Galerii WSPiA: Podkaprackie Forum Myśli Prawniczej.
