Aktualności

Podczas wykładu w WSPiA Rzeszowskiej Szkole Wyższej prof. Tadeusz Ereciński przypomniał, że zgodnie z Konstytucją RP z 2 kwietnia 1997 r. Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania (art. 183 ust. 1 Konstytucji). Wykonuje także inne czynności określone w Konstytucji i ustawach (art. 183 ust. 2 Konstytucji), m.in. stwierdza ważność wyborów do Sejmu i Senatu (art. 101 ust. 1 Konstytucji), rozstrzyga protesty wyborcze przeciwko ważności wyborów do Sejmu i Senatu (art. 101 ust. 2 Konstytucji), jak również stwierdza ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (art. 129 ust. 1 Konstytucji) i rozstrzyga protesty przeciwko ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (art. 129 ust. 2 Konstytucji). Jak słusznie podkreślił prof. Tadeusz Ereciński, Sąd Najwyższy pełni funkcję nie tylko sądu kasacyjnego, ale również szereg innych, ważnych i różnorodnych funkcji publicznych.

Podczas Podkarpackiego Forum Myśli Prawniczej w WSPiA dyskutowano m.in. na temat rozwiązań zawartych w nowej ustawie o Sądzie Najwyższym z 8 grudnia 2017 r., w tym na temat tzw. skargi nadzwyczajnej. Prof. Tadeusz Ereciński krytycznie odniósł się do tej instytucji, wskazując m.in. na wadliwe ujęcie przesłanek jej wniesienia, a także na możliwość wniesienia skargi nadzwyczajnej w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia wniesiona została kasacja albo skarga kasacyjna – w terminie roku od daty ich rozpoznania.

Zdaniem prof. Tadeusza Erecińskiego nie można uznać za trafne rozwiązania, iż skargę nadzwyczajną można oprzeć m.in. na zarzucie oczywistej sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. – Oznaczałoby to, że SN będzie musiał zająć się nie tylko kwestię naruszenia prawa, ale również dokonać ponownej oceny dowodów zebranych w sprawie. To kłóci się z kolei z dotychczasowym rozumieniem roli SN w ramach procesu stosowania prawa – tłumaczył prof. Tadeusz Ereciński. Gość WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej krytycznie odniósł się także do legitymacji do wniesienia skargi nadzwyczajnej, uznając, że została ona zakreślona zbyt szeroko, co nie znajduje żadnego uzasadnienia merytorycznego.

Ożywiona dyskusja

W toku dyskusji zwrócono jednak uwagę, że dotychczas możliwa była sytuacja, w której wzruszenie prawomocnego orzeczenia nie było możliwe w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Przez to funkcjonowały orzeczenia obiektywnie wadliwe, wręcz niesprawiedliwe. Brakowało instrumentu umożliwiającego jego nadzwyczajną kontrolę. Lukę tę usunąć ma właśnie skarga nadzwyczajna.

Zdaniem prof. Czesława Kłaka, Dziekana – Dyrektora Kolegium Prawa i Bezpieczeństwa WSPiA, krąg podmiotów uprawnionych do wniesienia skargi nadzwyczajnej może budzić wątpliwości. – Oprócz Rzecznika Praw Obywatelskich taką skargę może wnieść np. Rzecznik Praw Pacjenta, czy też Rzecznik Finansowy. Nie mniej jednak sama idea nadzwyczajnego środka zaskarżenia, umożliwiającego kontrolę zapadłego orzeczenia, w sytuacji, gdy nie może być ono skontrolowane w ramach innego nadzwyczajnego środka zaskarżenia, jest zasadna. Umożliwia wyeliminowanie z obrotu prawnego orzeczeń rażąco niesprawiedliwych, które przecież mogą zapaść – mówił podczas dyskusji prof. Czesław Kłak. Jego zdaniem nie powinno być jednak tak, aby w ramach nadzwyczajnego środka zaskarżenia, możliwe było kwestionowanie dokonanych ustaleń faktycznych, co w konsekwencji oznacza, że Sąd Najwyższy przestanie rozpoznawać wyłącznie kwestie prawne i będzie również kontrolował jakość ustaleń faktycznych. Nie taka jest rola najwyższej instancji sądowej – podkreślił prof. Czesław Kłak.

Dodał jednak, że zakwestionowanie np. sposobu przeprowadzenia oceny dowodów, kompletności zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, czy też wskazanie na naruszenia proceduralne przy przeprowadzaniu poszczególnych dowodów może mieć miejsce w ramach nadzwyczajnego środka zaskarżenia.

Głos w dyskusji zabrał również prof. Zdzisław Gawlik, kierownik Katedry Prawa Cywilnego i Postępowania Cywilnego WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej. Zwrócił on uwagę na jakość procesu stanowienia prawa. – Przykład skargi nadzwyczajnej w ujęciu ustawy o Sądzie Najwyższym jest jaskrawym przykładem na tworzenie prawa wadliwego, jak również na przyjmowanie rozwiązań nieracjonalnych. Procedowanie ustawy o Sądzie Najwyższym, nie dawało możliwości na rozważenie wszystkich możliwych skutków przyjmowanych rozwiązań – uważa prof. Zdzisława Gawlika.

Odnosząc się do tej kwestii, prof. Czesław Kłak podkreślił, że w każdym przypadku tworzenia prawa należy zasięgać opinii ekspertów, ale również dokonać oceny funkcjonowania obowiązujących regulacji. Pozwoli to znaleźć odpowiedź na pytanie, czy niezbędna jest nowelizacja, a jeżeli tak, to jaką powinna ona przybrać treść.

Wykład prof. Tadeusza Erecińskiego na temat „Funkcji Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych” zorganizowany został w ramach Podkarpackiego Forum Myśli Prawniczej – sekcja prawa cywilnego. Prof. Tadeusz Ereciński to jeden z najwybitniejszych polskich prawników specjalizujący się w postępowaniu cywilnym. Przez ponad 25 lat był sędzią oraz prezesem Sądu Najwyższego kierującym pracami Izby Cywilnej. Był członkiem Komisji ds. Reformy Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości oraz wiceprzewodniczącym Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego. Jest ekspertem Rady Europy, członkiem Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz Europejskiej Komisji ds. Wymiaru Sprawiedliwości. Prof. Tadeusz Ereciński jest autorem ponad 120 publikacji z zakresu postępowania cywilnego, organizacji wymiaru sprawiedliwości i socjologii prawa (książek, rozpraw, artykułów i części prac zbiorowych oraz glos).

Podkarpackie Forum Myśli Prawniczej

Celem Forum jest zaktywizowanie podkarpackiego środowiska prawniczego oraz zainteresowanie prokuratorów, sędziów, adwokatów, aplikantów, a także młodych absolwentów studiów prawniczych dorobkiem polskiej nauki i praktyki w większym stopniu niż dotychczas. Spotkania mają również na celu szerzenie myśli prawniczej w życiu naukowym uczelni i poszerzanie praktycznej wiedzy z zakresu prawa, z uwzględnieniem wszystkich jego gałęzi i działów. Forum jest płaszczyzną dyskusji i wymiany poglądów pomiędzy teoretykami i praktykami prawa. Poświęcone jest ważnym i aktualnym (teoretycznym i praktycznym) zagadnieniom z zakresu prawa. Na posiedzenia Podkarpackiego Forum Myśli Prawniczej zapraszani są naukowcy z takich ośrodków jak Kraków, czy Warszawa, dlatego uczestnicy mają okazję poznać najnowsze tendencje i kierunki rozwoju nauk penalnych.